Pamięć i odpowiedzialność. Getto ławkowe na Uniwersytecie Jagiellońskim

 Getta ławkowe były zinstytucjonalizowaną formą dyskryminacji społeczności żydowskiej, inspirowaną działaniem radykalnie prawicowych, nacjonalistycznych organizacji – Młodzieży Wszechpolskiej, Obozu Wielkiej Polski czy Obozu Narodowo-Radykalnego – w międzywojennej Polsce. Lata 30. XX wieku to czas nasilającej się, etno-religijnej segregacji studentek i studentów pochodzenia żydowskiego, obejmującej m.in. zmuszanie ich do zajmowania wyznaczonych miejsc w salach wykładowych.

 Odpowiedzialność za wprowadzenie tzw. zarządzeń porządkowych i instytucjonalne usankcjonowanie przemocy spoczywa na ówczesnych władzach uczelni wyższych. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że zarządzenia te do dziś nie zostały odwołane. Czy nadal stanowią problem prawny? Jakie inicjatywy – akademickie, aktywistyczne, artystyczne – mogą doprowadzić do odwołania dyskryminujących regulacji i zadośćuczynienia ich ofiarom? Jakie działania podjęto dotychczas i co zrobić, aby ich znaczenie nie było czysto symboliczne?

 W dyskusji uczestniczyć będą przedstawicielki kilku polskich uczelni – Uniwersytetu Jagiellońskiego, Państwowej Akademii Nauk, Uniwersytetu Warszawskiego – aktywnie działające na rzecz przywracania i krytycznego przepracowywania pamięci o gettach ławkowych. Wraz z nimi zastanowimy się nad tym, jak rozpowszechnić świadomość o niechlubnej karcie w historii polskich uniwersytetów i wyciągnąć z niej wnioski na przyszłość, zwłaszcza w dobie trwających kryzysów humanitarnych. Poszukamy również odpowiedzi na niewygodne pytania – jak choćby to o udział elit intelektualnych w przedwojennych praktykach dyskryminacyjnych oraz jednostkową i zbiorową odpowiedzialność.

 W dyskusji udział wezmą: prof. Joanna Wawrzyniak (Centrum Badań nad Pamięcią Społeczną UW), prof. Beata Kowalska (Instytut Socjologii UJ), Przemysław Marcin Żukowski (Archiwum UJ), Grażyna Kubica-Heller (Zakład Antropologii Społecznej Instytutu Socjologii UJ), Ewa Bukowska-Marczak (Instytut Historii PAN).