Projekt NeDiPa ma na celu wypracowanie usystematyzowanego sposobu podejścia do trudnego dziedzictwa Zagłady w Europie Środkowo-Wschodniej. W czasie najbliższych dwóch lat zrealizujemy 29 wydarzeń – szkoleń, konferencji, upamiętnień, spotkań konsultacyjnych, inicjatyw artystycznych – w toku których wypracowywać będziemy, wspólnie z ekspertami z wielu dziedzin, DIFFICULT HERITAGE REMEMBRANCE FRAMEWORK, na który złożą się wytyczne i rekomendacje dla różnych grup odbiorców oraz zestaw narzędzi dla aktywistów i działaczy lokalnych.

W nasze działania włączamy organizacje, osoby i inicjatywy działające w obszarze pamięci i troski o dziedzictwo żydowskie na terenie Polski, byśmy mogli dalej działać wspólnie i by efekty projektu służyły całemu środowisku i wszystkim stronom, które mogą na nim skorzystać. W naszych działaniach kierujemy się Kodeksem Współpracy oraz Polityką Ochrony Dzieci. Będziemy na bieżąco Was informować o postępach prac i zapraszać na wydarzenia publiczne. Zachęcamy do kontaktu z naszymi organizacjami!

2. UPAMIĘTNIENIE – NOWE TRZCIANO

3. UPAMIĘTNIENIE – CHRZANÓW

„Wierzba Estery” to projekt artystyczny stworzony przez Martę i Katarzynę Sale z Chrzanowa oraz Roberta Yerachmiela Snidermana z Filadelfii, którego przodkowie mieszkali w Jarosławiu i Warszawie. W dniu 3 lipca 2022 r. ulicami Chrzanowa przeszła Milcząca Procesja upamiętniająca dawną społeczność żydowską Chrzanowa. Jej uczestnicy wyruszyli z okolic stacji kolejowej, następnie udali się aleją Henryka na Rynek i stamtąd na dawny Plac Estery (obecnie bezimienny), gdzie, na miejscu stojącej tu niegdyś Wielkiej Synagogi, zasadzili symboliczną wierzbę. Więcej informacji na stronie projektu NeDiPa.

4. KONFERENCJA I SERIA WYDARZEŃ „TRUDNE DZIEDZICTWO” – WROCŁAW

W okresie między październikiem 2022 r. a styczniem 2023 r. UMF zorganizowało we Wrocławiu cykl wydarzeń skierowanych do różnych odbiorców, związanych z głównym tematem serii „trudne dziedzictwo”. Kluczowym wydarzeniem była konferencja, która odbyła się 12 października „Trudne dziedzictwo. Żydowscy Breslauerzy i inne lokalne historie, konteksty i działania”, która zgromadziła w dyskusjach panelowych i wykładach naukowców, aktywistów, przedstawicieli miejskich, architektów i projektantów (dostępny jest materiał audio oraz fotorelacja). Konferencja została objęta patronatem Przedstawicielstwa Regionalnego Komisji Europejskiej w Polsce. Cykl obejmował spacery z przewodnikami po żydowskim Wrocławiu, oprowadzanie po pracach „Trzy ziemie” artystki Anny Schapiro dla cmentarza żydowskiego przy ul. Gwarnej oraz sesje ze studentami. Wydarzenia miały na celu podnieść świadomość i wiedzę uczestników na temat istniejących definicji, inicjatyw obywatelskich na rzecz dziedzictwa oraz miejsc trudnego dziedzictwa – ze szczególnym uwzględnieniem dziedzictwa żydowskiego – we Wrocławiu, w Polsce i w Europie.

5. SERIA WYDARZEŃ PT. „ZIELONE UPAMIĘTNIANIE” – KRAKÓW

Jesienią 2022 roku FestivALT zorganizował stacjonarne wydarzenie w Krakowie składające się z dwóch części. Pierwsze wydarzenie odbyło się w dniach 15-16 października i zostało pomyślane jako plenerowa prezentacja zielonych praktyk upamiętniających, natomiast drugą częścią była konferencja naukowa, zorganizowana w dniach 6-8 listopada we współpracy z kilkoma lokalnymi partnerami, pogłębiająca temat zielonych upamiętnień. Podczas dwudniowej imprezy plenerowej na terenie byłego obozu KL Plaszow promowaliśmy alternatywne i artystyczne strategie przekazu pamięci w przestrzeniach zielonych. Pokazaliśmy opartą na praktyce kulturę pamięci, która wykorzystuje innowacyjne strategie współpracy i multidyscyplinarne podejście do dziedzictwa i budowania społeczności; płynnie integrując sztukę obywatelską, aktywizm i urbanistykę. Zaś głównym tematem konferencji „Zielone Upamiętnienia – Wyzwania Trudnego Dziedzictwa” było nakreślenie ram podejścia do trudnego dziedzictwa byłych obozów oraz innych upamiętnionych i nieupamiętnionych miejsc Holokaustu. W serię wydarzeń zaangażowano szerokie grono artystów, aktywistów, badaczy i ekspertów.

6. UPAMIĘTNIENIE – PIKULE

W listopadzie odbyło się zielone upamiętnienie leśnej kryjówki, która stała się grobem siedmiu Żydów z Modliborzyc w miejscowości Pikule (gmina Janów Lubelski). Nasz partner, Fundacja Zapomniane dzięki współpracy z architektką (dla) krajobrazu Natalią Budnik oznaczył lokalizację ziemianki/pochówku za pomocą roślin tak, aby wpisywało się w lokalny krajobraz. 4 listopada 2022 r. podczas uroczystości odsłonięcia pomnika/nagrobka wspólnie uczciliśmy pamięć ofiar. W uroczystości wzięli udział jej współorganizatorzy, Muzeum Regionalne w Janowie Lubelskim, Nadleśnictwo Janów Lubelski, a także władze lokalne Janowa Lubelskiego i sąsiednich gmin, przedstawiciele duchowieństwa, w tym Rabin Yehoshua Ellis oraz Biskup Mieczysław Cisło, młodzież z I Liceum Ogólnokształcącym im. Bohaterów Porytowego Wzgórza w Janowie Lubelskim, przedstawiciele organizacji żydowskich, mieszkańcy. Zapraszamy do fotorelacji na fb.

7. BUDOWANIE SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ – WROCŁAW

W ramach projektu NeDiPa oraz dzięki współpracy z OP ENHEIM, wrocławskimi architektami oraz Dolnośląskim Festiwalem Architektury – DOFA, mieliśmy przyjemność spotkać się 16 listopada 2022 r. w kamienicy Oppenheimów we Wrocławiu. Popołudnie spędziliśmy na rozmowach wokół tematu przewodniego DOFy – “Miasto Solidarne” w kontekście łączenia przedwojennego Breslau ze współczesnym Wrocławiem i jego mieszkańcami. Omawialiśmy zagadnienia konserwacji zabytków i wyzwań z tym związanych we Wrocławiu oraz na Dolnym Śląsku. Rozmawialiśmy o interpretacji prawa żydowskiego (halachy) w odniesieniu do miejsc pochówku i zastosowania bezinwazyjnych praktyk badawczych w terenie dla tego typu miejsc. Z kolei, podczas panelu z architektami i ekspertami dyskutowaliśmy m.in. o pamięci, o potrzebie inwentaryzacji przedwojennych cmentarzy naszego miasta; przestudiowaliśmy skomplikowaną sytuację cmentarza żydowskiego przy ul. Gwarnej (dawniej Claassenstrasse) i możliwe kierunki projektowania oraz podejścia do miejsc trudnego dziedzictwa we Wrocławiu, w Europie i na świecie. Zapraszamy do odsłuchania audio ze spotkania oraz obejrzenia fotorelacji na fb.

8. SPOTKANIE INTERESARIUSZY – KRAKÓW

Za nami drugie spotkanie interesariuszy projektu NeDiPa, które odbyło się 13 grudnia 2022 w Krakowie. Celem spotkania było zaprezentowanie dotychczasowych działań projektowych szerszej grupie organizacji i osób działających w obszarze pamięci i troski o dziedzictwo żydowskie na terenie Polski. Kluczowym punktem programu była rozmowa z twórcami spektaklu Alte Hajm / Stary Dom o tożsamości, tabu i relacjach polsko-żydowskich. Spektakl był prezentowany w Krakowie podczas Festiwalu Boska Komedia – „Polskie tabu”. Rozmawialiśmy o negocjowaniu trudnej przeszłości, szczególnie o tym jak przy pomocy sztuki można poruszać i otwierać tematy niewygodne, przemilczane i nawiązujące do traumy – tej osobistej i zbiorowej. Spotkanie z reżyserem Marcinem Wierzchowskim oraz twórcą i aktorem Michaelem Ruebenfeldem poprowadził krytyk teatralny Jacek Wakar. Więcej o kontekście rozmowy na stronie wydarzenia na fb.

POWIĄZANE WYDARZENIA